Ovi fizički i psihički uzroci negativno utiču na libido

Seksualna disfunkcija je problem koji sprečava osobu ili par da dožive zadovoljstvo tokom seksualne aktivnosti.

Ovaj kompleksan zdravstveni poremećaj može da se manifestuje kroz nizak libido, poteškoće sa uzbuđenjem, nemogućnost postizanja orgazma ili bol tokom odnosa, narušavajući kvalitet života i partnerske odnose.

Seksualna disfunkcija može da se javi kod bilo koga, u bilo kom uzrastu, iako je češća kod osoba starijih od 40 godina. Do 43 odsto žena i 31 odsto muškaraca prijavljuje neki oblik seksualne disfunkcije.

Iako istraživanja pokazuju da je seksualna disfunkcija česta, mnogi ljudi nerado o tome razgovaraju. Ipak, pošto postoje opcije za liječenje, važno je da se o ovima brigama razgovara s partnerom ili zdravstvenim radnikom.

Kada se javlja seksualna disfunkcija?

Seksualna disfunkcija može da se javi u bilo kojoj fazi seksualnog odgovora. Seksualni odgovor se opisuje kao model u četiri faze reakcije osobe na seksualnu stimulaciju. Te faze uključuju:

Uzbuđenje: Ova faza uključuje seksualnu želju i uzbuđenje. Obuhvata većinu aktivnosti koje prethode odnosu, kao što su predigra, erekcija penisa ili oticanje klitorisa.

Plato: Faza neposredno prije orgazma. Povećavaju se broj otkucaja srca, mišićna napetost i disanje. Penis može da izluči preejakulacione tečnosti (predsemenu tečnost).

Orgazam: Iznenadno oslobađanje seksualne napetosti i intenzivan osjećaj zadovoljstva u genitalijama. Tokom orgazma dolazi do ejakulacije.

Rezolucija: Period smirivanja nakon orgazma. Tijelo se opušta i genitalije se vraćaju u normalno stanje.

Primjeri seksualne disfunkcije

Zdravstveni radnici svrstavaju seksualnu disfunkciju u četiri kategorije ili tipa:

Poremećaji želje: Nedostatak seksualne želje ili interesovanja za seksualnim odnosom. To može da znači da se nema interesovanje za bilo kakvu vrstu seksualne aktivnosti.

Poremećaji uzbuđenja: Nemogućnost da se osoba fizički uzbudi tokom seksualne aktivnosti. Možda ima želju za seksom, ali telo ne reaguje. Kod muškaraca to može da znači da ne mogu da postignu erekciju.

Poremećaji orgazma: Kašnjenje ili odsustvo orgazma (vrhunca). Može da se osjeća želja i uzbuđenje, ali ne može da se postigne orgazam.

Poremećaji bola: Bol tokom seksualnog odnosa koji izaziva odbojnost prema seksu.

Simptomi seksualne disfunkcije

Neke vrste seksualne disfunkcije češće pogađaju muškarce nego žene, dok druge češće pogađaju žene nego muškarce.

Kod muškaraca:

Nemogućnost postizanja ili održavanja erekcije dovoljno čvrste za odnos (erektilna disfunkcija).

Odsustvo ejakulacije ili odložena ejakulacija uprkos dovoljnoj seksualnoj stimulaciji.

Nemogućnost kontrole vremena ejakulacije (prerana ejakulacija).

Kod žena:

Nemogućnost postizanja orgazma (anorgazmija).

Suvoća vagine prije i tokom odnosa, što može da bude posledica vaginalne atrofije.

Nemogućnost opuštanja vaginalnih mišića dovoljno da bi se omogućio odnos (vaginizam).

Seksualna disfunkcija koja može da pogodi bilo koga:

Nedostatak interesovanja ili želje za seksom (nizak libido).

Nemogućnost da se osoba seksualno uzbudi.

Bol tokom odnosa (dispareunija).

Određena zdravstvena stanja, tretmani ili ljekovi.

Promjene hormona, poput niskog nivoa estrogena ili testosterona.

Najčešći uzroci seksualne disfunkcije

Uzroci seksualne disfunkcije mogu da budu fizičke ili psihološke prirode.

Fizički uzroci seksualne disfunkcije:

Hronična oboljenja poput otkazivanja bubrega ili jetre

Dijabetes

Srčana i vaskularna oboljenja

Neurološki poremećaji kao što su multipla skleroza (MS) ili oštećenje nerava

Hormonski disbalansi

Rak

Poremećaji u korišćenju alkohola i droga

Trudnoća i dojenje

Menopauza.

Takođe, neželjeni efekti nekih lekova, uključujući antidepresive, mogu da utiču na seksualnu funkciju.

Psihološki uzroci seksualne disfunkcije:

Osjećanja i emocije takođe mogu da igraju značajnu ulogu u razvoju seksualne disfunkcije. Među njima su:

Stres ili anksioznost

Bračni ili partnerski problemi

Depresija

Loša slika o sopstvenom tijelu

Istorija seksualne traume ili zlostavljanja

Osjećaj krivice ili teskobe

Zabrinutost u vezi sa seksualnim učinkom

Ljekovi koji mogu da izazovu seksualnu disfunkciju

I ljekovi koji se izdaju bez recepta (OTC) i oni na recept mogu da imaju seksualne neželjene efekte. Neki ljekovi mogu da utiču na libido, dok drugi mogu da otežaju postizanje uzbuđenja ili orgazma.

Ljekovi bez recepta koji mogu da izazovu seksualnu disfunkciju

Neki antihistaminici i dekongestivi koji se koriste za liječenje prehlade ili alergija mogu izazvati erektilnu disfunkciju ili probleme sa ejakulacijom.

Antidepresivi koji izazivaju seksualnu disfunkciju

Sledeći ljekovi mogu da izazovu nizak libido, nemogućnost postizanja uzbuđenja i teškoće u dostizanju orgazma:

Triciklični antidepresivi

Inhibitori monoaminooksidaze (MAOI)

Antipsihotici

Ljekovi za liječenje manije

Inhibitori ponovnog preuzimanja serotonina (SSRI)

Ljekovi za visok krvni pritisak koji izazivaju seksualnu disfunkciju

I ljekovi koji se koriste za lečenje hipertenzije mogu da izazovu erektilnu disfunkciju:

Diuretici

Alfa-blokatori

Beta-blokatori

Komplikacije seksualne disfunkcije

Seksualno zdravlje je važan dio opšteg kvaliteta života. Nezadovoljstvo seksualnim životom može da dovede do osjećaja usamljenosti i frustracije. Može da izazove probleme u intimnosti sa seksualnim partnerom ili partnerima. Važno je da se seksualna disfunkcija tretira kao i bilo koje drugo zdravstveno stanje i da se potraži pomoć ako počne da smeta ili ometa svakodnevni život.

Kako se dijagnostikuje seksualna disfunkcija?

U većini slučajeva, osoba primeti da nešto ometa njeno uživanje (ili uživanje partnera) u seksualnoj vezi. Zdravstveni radnik obično započinje sa detaljnom anamnezom simptoma i fizičkim pregledom. Mogu da se zatraže dijagnostički testovi kako bi se isključili medicinski problemi koji mogu da doprinesu disfunkciji. Laboratorijski testovi obično imaju veoma ograničenu ulogu u postavljanju dijagnoze seksualne disfunkcije.

Procjena stava prema seksu, kao i drugih mogućih faktora koji doprinose problemu – problemi u vezi, anksioznost, seksualna istorija, ljekovi, upotreba alkohola ili droga i drugo – pomaže zdravstvenom radniku da razumije osnovni uzrok problema i da preporuči odgovarajući tretman.

Kako se liječi seksualna disfunkcija?

Zdravstveni radnici najčešće liječe seksualnu disfunkciju tako što se fokusiraju na osnovne fizičke ili psihološke uzroke. Druge strategije liječenja uključuju:

Ljekovi: Ako je lijek uzrok disfunkcije, promena terapije može da pomogne. Osobe sa hormonskim disbalansima mogu da imaju koristi od hormonskih injekcija, tableta ili krema. Kod muškaraca, ljekovi poput sildenafila, tadalafila, vardenafila i avanafila mogu da pomognu u poboljšanju seksualne funkcije tako što olakšavaju postizanje erekcije. Kod žena, ljekovi mogu da pomognu u povećanju seksualne želje ili libida. To mogu da budu buspiron, bupropion, flibanserin i bremelanotid. Hormonska terapija može da pomogne ako je nizak libido posledica menopauze.

Mehanička pomagala: Pomagala kao što su vakuumski uređaji i penilni implanti mogu da pomognu kod erektilne disfunkcije (nemogućnost postizanja ili održavanja erekcije). Postoji i vakuumski uređaj za žene. Dilatatori mogu da pomognu osobama koje imaju suženje vagine zbog menopauze. Uređaji poput vibratora mogu da poboljšaju seksualno uživanje i pomognu pri postizanju orgazma.

Seksualna terapija: Seksualni terapeuti mogu da pomognu osobama sa seksualnim problemima koje izabrani ljekar ne može sam da riješi. Terapeuti su često i dobri bračni savjetnici. Za parove koji žele da unaprijede svoj seksualni odnos, rad sa stručnjakom može da bude veoma koristan.

Bihejvioralni tretmani: Ovi tretmani uključuju različite tehnike, kao što su prepoznavanje štetnih obrazaca ponašanja u vezi ili metode poput samostimulacije za rešavanje problema sa uzbuđenjem i/ili orgazmom.

Psihoterapija: Terapija sa obučenim savjetnikom može da pomogne u suočavanju sa seksualnom traumom iz prošlosti, osećajem anksioznosti, straha, krivice i lošom slikom o sebi. Svi ovi faktori mogu da utiču na seksualnu funkciju.

Edukacija i komunikacija: Obrazovanje o seksu, seksualnim ponašanjima i tjelesnim reakcijama može da pomogne u prevazilaženju anksioznosti vezane za seksualnu funkciju. Otvorena komunikacija sa partnerom ili partnerima o potrebama i brigama takođe može da pomogne u prevazilaženju mnogih prepreka ka zdravom seksualnom životu.

Kada se treba obratiti ljekaru?

Ako seksualna disfunkcija traje tri mjeseca ili duže onda se treba obratiti ljekaru. Ako problem počne da utiče na odnose ili izaziva stres kod vas i/ili partnera, vrijeme je da se potraži pomoć.