Foto:Pixabay
Nova studija objašnjava razliku između muškaraca i žena u smislu dužine spavanja, a rezultati bi mogli da imaju važne posljedice za biomedicinska istraživanja sna, koja su decenijama fokusirana uglavnom na muškarce.
Istraživanje mehanizama spavanja je sve intenzivnije posljednjih godina, na hiljade studija na životinjama obavlja se kako bi se ispitao uticaj kvaliteta sna na rizik od bolesti kao što su dijabetes, gojaznost, Alchajmerova bolest i poremećaji imuniteta, ali i obratno – i koliko bolesti mogu da utiču na spavanje.
Kao i za mnoge eksperimente, miševi su obično prvi koji se koriste za kontrolu dejstva i nuspojava određenih ljekova, pa tako i onih za spavanje.
Međutim, brojni rezultati su pod znakom pitanja zbog odsustva ženskih objekata proučavanja (ženskih jedinki).
Kod muškaraca i žena, utvrđeni su različiti obrasci spavanja, što se često pripisuje faktorima životnog stila i negovateljskim ulogama.
„Rezultati naše studije sugerišu da biološki faktori možda igraju važniju ulogu u tim razlikama nego što se smatra“, rekla je Rejčel Rou, profesorka integrativne fiziologije.
„Otkrili smo da najčešće korišćen tip miševa u biomedicinskim istraživanjima ima polno specifično ponašanje i da, ako se ne uzmu u obzir te polne razlike, lako se može desiti do pogrešno tumačenja podataka“, naveli su istraživači.
U studiji su upotrijebljeni specijalni kavezi sa ultraosjetljivim senzorima za kretanje, kako bi se odredili obrasci spavanja 267 miševa.
Utvrđeno je da su mužjaci spavali oko 670 minuta ukupno tokom perioda od 24 časa, što je bilo oko sat više nego kod miševa ženskog pola. To dodatno spavanje inače, bilo je ne-REM spavanje, tokom kojeg tijelo radi na svom oporavku.
Miševi su noćne životinje i „polifazni spavači“. Spavaju nekoliko minuta, a onda što se probude kako bi nakratko osmotrili svoju okolinu i onda nastave da spavaju. Ženke, otkrila je studija, imaju još kraće cikluse spavanja, odnosno njihovo spavanje je više fragmentirano.
Slične polne razlike su utvrđene i kod drugih životinja, uključujući vinske mušice, pacove, ribe zebrice i ptice. Evoluciono gledano, to ima smisla, jer iz biološke perspektive, ženke i treba da su osjetljivije u pogledu uticaja okruženja, i da se probude kad je potrebno, jer obično one vode računa o mladuncima.
„Ako bismo svi spavali čvrsto kao muškarci, možda ne bismo napredovali kao vrsta?“, pita se Rou.
Uticaj hormona
Hormoni stresa kao što je kortizol (koji pospješuje budnost) i polni hormoni vjerovatno imaju dodatni uticaj. Tako na primjer, žene češće imaju lošiji san tokom menstrualnog ciklusa kada su estrogen i progesteron na najnižim nivoima. Postoji i teorija o tome da je ženama „po prirodi” potrebno manje sna.
Istraživači se nadaju da će njihovi rezultati inspirisati dalje istraživanje temeljnih bioloških razlika među polovima kada je spavanje u pitanju. Očekuju da će naučnici preispitati način istraživanja.
Godine 2016, Nacionalni instituti za zdravlje počeli su da traže od naučnika koji se prijavljuju za sredstva za studije da uzmu u obzir pol kao biološku varijantu. Napredak je ostvaren, ali istraživanje je pokazalo da polna pristrasnost i dalje postoji, što može imati stvarne posljedice.
Istraživanje simuliranjem tretmana za spavanje koji je najbolje djelovao kod ženskih jedinki najbolje rezultate je dao upravo onda kada je uzorak jedinki koje u eksperimentu učestvuju ravnomjerno sastavljen – od istog broja mužjaka i ženki.
U suštini, ako žene nisu dovoljno predstavljene u studijama, ljekovi koji najbolje djeluju na njih mogu izgledati neefikasno, a može se desiti i da sporedni neželjeni prođu nazapaženo.
Put od testiranja do primjene lijeka, i različitih terapija obično traje decenijama, i često, ono što djeluje kod životinja, nije uspješno u kliničkim ispitivanjima kod ljudi. Da li je tako mnogo vremena potrebno upravo zato što pol nije dovoljno uzet u obzir – pitaju se istraživači.
Autori studije zato ohrabruju istraživače da uključuju oba pola jednako kad je to moguće, analiziraju podatke za muškarce i žene odvojeno, i preispitaju ranije studije u kojima jedinke ženskog pola nisu bile dovoljno zastupljene.
Izvor:RTCG
