Vraćanje crkve Svetog Petra Cetinjskog na Lovćen treba da bude civilizacijsko, a ne ideološko iposljedično – političko pitanje, poručeno je na pres konferenciji Mitropolije crnogorsko-primorske (MCP).
Konferencija je organizovana povodom 50 godina od razaranja Njegoševe kapele na Lovćenu, a na istu temu će u u srijedu, nakon liturgije u Hramu Hristovog vaskrsenja, biti organizovan i okrugli sto.
“Okrugli sto „Pedeset godina od razaranja Njegoševe kapele na Lovćenu“ je nastojanje MCP da se o ovom činu razgovara”, saopšteno je na konferenciji.
Paroh barski, novinar i publicista, Jovan Plamenac, podsjetio da je prije pola vijeka, u avgustu i početkom septembra 1972. godine, porušena crkva Svetog Petra Cetinjskog na Lovćenu.
Prema njegovim riječima, „Borba“ je 1952. godine objavila da je Vlada Narodne Republike Crne Gore ponudila Ivanu Meštroviću da izradi spomenik Njegošu i da je on tu ponudu prihvatio.
“Još tada je određeno da se spomenik Njegošu gradi na Lovćenu i da on bude mauzolej”, rekao je Plamenac.
On je kazao da je crnogorska Vlada, navodno, iste godine donijela odluku da se na Lovćenu izgradi mauzolej.
“Ona, prema svjedočenju advokata Nikole Radovića, koji je zastupao Crnogorsko-primorsku mitropoliju u sporu protiv Republike Crne Gore, i pored njegovog insistiranja, nikada nije dostavljena sudu niti je objavljena u „Službenom listu“”, rekao je Plamenac.
Ipak, kako je dodao, Skupština opštine Cetinje 9. decembra 1968. godine donosi odluku o preuzimanju obaveze Vlade NR Crne Gore iz 1952. godine o podizanju mauzoleja na Lovćenu.
“Da bi mauzolej mogao biti podignut na vrhu Lovćena, trebalo je prvo Mitropoliji oduzeti zemljište na kojem je bila izgrađena Kapela”, rekao je Plamenac.
Prema njegovim riječima, Skupština opštine Cetinje je to zemljište proglasila „bratstveničkim komunom Njeguša u kojem je svaki plemenik imao jednako pravo na idealni dio”, a crkvu na Lovćenu „arhitektonskim, kulturno-istorijskim objektom“.
Plamenac napominje da je činjenica da je Petar II Petrović bio prvenstveno mitropolit apsolutno ignorisana, kao i njegov zavjet izrečen na samrti.
On je podsjetio da je gradnja mauzoleja počela 1970. godine, kao i da su mnogi bili protiv rušenja Kapele i izgradnje mauzoleja na njenom mjestu.
“Njihovi razlozi su bili etički, estetski, moralni, istorijski, duhovni… Ali mnogi su i podržali gradnju mauzoleja i rušenje crkve na Lovćenu, iz drugih razloga”, kazao je Plamenac i istakao da su podržavaoci rušenja Kapele tvrdili “da ona nije originalna nego da ju je izgradio kralj Aleksandar Karađorđević”.
Kako je rekao, priču o „Aleksandrovoj kapeli“ u javnost je lansirao pavelićevac Savić Marković Štedimlija u zagrebačkom „Vjesniku“ 1970. godine.
“Navodno, Austro-Ugarska je 1916. godine samo oštetila, a kralj Aleksandar potom srušio crkvu na Lovćenu da bi tu podigao svoju. U stvari, odluku o obnovi Kapele donio je Sveti arhijerejski sabor SPC na svojoj sjednici od 19. novembra 1920. godine u Patrijaršiji u Beogradu”, rekao je Plamenac.
Sa te sjednice, kako je napomenuo, postoji i zapisnik koji su potpisali patrijarh srpski Dimitrije i trinaest vladika.
Plamenac je rekao da je mitropolit crnogorsko-primorski Danilo Dajković, u vrijeme kada su 1972. godine rušili crkvu na Lovćenu, otišao u Švajcarsku, jer, kako je dodao, nikako nije mogao da bude saglasan sa tim.
On je kazao da su protiv Dajkovića tada organizovane jedine demonstracije u komunističkoj Crnoj Gori.
“Stradanje Lovćenske crkve ima duboke duhovne uzroke, sve vrijeme, pa i danas. Što se to, zapravo, prije pedeset godina dogodilo na Lovćenu. Da li je to porušena jedna građevina da bi na njeno mjesto bila izgrađena druga? Ne, tada je sklonjen jedan simbol, da bi na njegovo mjesto bio postavljen drugi, njemu oprečan. To je bio obračun neopaganstva sa pravoslavnim hrišćanstvom”, poručio je Plamenac.
On je istakao i da je vraćanje crkve svedeno na ideološko pitanje i, posljedično, političko.
“Propagandistička graja i gađanje floskulama nikada, pa ni u ovom slučaju, ne vode rješenju problema”, zaključio je Plamenac.
Publicista Jovan Markuš kazao je da je okrugli sto, koji će biti organizovan u srijedu, idealna prilika da se razgovara na ovu temu.
On je, odgovarajući na pitanje novinara – da li je pravi trenutak da se razgovara o ovome, s obzirom na tenzije koje postoje u Crnoj Gori, rekao da su tenzije podignute prije 50 godina.
“Zna se ko ih je i podigao. Tragično je sada pogledati gdje se nalaze ostaci Njegoševe grobnice”, kazao je Markuš i poručio da je vlast u Crnoj Gori dužna da obnovi kapelu.
Izvor: PR Centar
